رازهای نگهداری از فرش
برای هر چیزی اصول صحیحی برای استفاده مناسب و نگهداری از آن وسیله تعریف شده است که فرش و قالی نیز از این اصل مستثنی نیست و باید حتما یکسری اطلاعاتی در این مورد داشته باشیم که در زیر به برخی نکات برای نگهداری فرش و قالی اشاره می کنیم.
- سطحی که فرش بر روی آن گسترده می شود باید صاف، خشک و عاری از گرد و خاک باشد.
- فرش بر روی سطح گچی یا خاکی نبایدگسترده شود. بهتر است فرش روی لاستیک و یا فرش دیگری پهن شود.
- هنگام نظافت فرش بهتر است پنجره ها باز باشد تا گرد و خاک ناشی از نظافت دوباره روی فرش ننشیند.
درز های لابه لای سنگ فرش، سرامیک و یا موزاییک سطحی که فرش بر روی آن پهن می شود نباید خالی باشد زیرا مخفیگاه خوبی برای رشد بید خواهد بود.
برای جلوگیری و نگهداری فرش از بید خوردگی پشت فرش می توانید از مقداری پودر نفتالین یا نگزالت و یا مواد گیاهی مانند تنباکو استفاده کنید. دقت کنید که از این مواد در حد متعارف استفاده شود.
چنانچه فرش دچار بید خوردگی شد. ابتدا باید سطحی که فرش روی آن قرار دارد را کنترل و تمیز نمود سپس نقاط بید خورده حتما باید ترمیم گردند تا هنگام شستشو قسمتهای کنار بید خوردگی آسیب نبینند.
عامل بید خوردگی پشمهای ضد عفونی نشده، هوای شرجی و مرطوب ، و نگهداری فرش در محل های سربسته و متروک و یا عدم توجه و نظافت فرش می باشد.
در صورتیکه فرش در محل های سربسته و متروک قرار دارد، برای نگهداری فرش بهتر است هر ماه یکبار درب ها باز گردند و فرشها مورد بارزسی قرار گیرند. فرش در طول زمان استفاده باید شستشو گردد.
در صورتیکه خودتان در نظر دارید فرش را شستشو کنید، اول آنرا کاملا تکان داده و گرد و غبار آنرا بگیرید و بعد شستشو را شروع کنید. توصیه می شود شستشو را به قالیشویی های معتبر بسپارید.
شستشوی فرش با مواد پاک کننده دارای خاصیت اسیدی مانند کلروهیدروسولفیتها باعث کم دوامی و از بین رفتن تارهای فرش می شود. بهترین شوینده برای فرش صابونهای کم اسید می باشند.
چنانچه آب روی فرش ریخت باید از فرش گرفته شود و آن قسمت کاملا خشک شود.
فرشها نیز بعضاً در روی موکتهای صاف یا سنگ و موزائیک و سرامیک کف اطاق بر اثر پاخوردن حرکت می کنند . برای جلوگیری از این مورد می توان از آسترهای اسفنج مانند یا شبکه های توری از جنس ( پی وی سی ) نرم استفاده نمود. این آسترها بایستی کوچکتر از ابعاد فرش باشند .
برای نگهداری فرش از گذاردن مستقیم نوک تیز پایه صندلی، مبل و یا میز بر روی فرش خودداری کنید. در این موارد از زیر پایه های چوبی و یا پلاستیکی ساخته شده استفاده کنید.
از تابش نور مستقیم آفتاب بر روی فرش جلوگیری کنید. استفاده از رو فرشی یا پارچه بر روی فرش یا پرده ضخیم و یا کرکره جلوی پنجره می تواند مفید باشد.
اگرچه نور مستقيم آفتاب براي مدت طولاني موجب پريدگي رنگ آن مي‌گردد اما لازم است كه هرچند وقت يكبار (مثلاً 6 ماه يكبار) فرشها را از داخل اطاق بيرون نمود و در معرض جريان هوا قرار داد و به اصطلاح فرش را هوا داد. مدت اين كار هيچگاه بيش از چند ساعت نيست و حداكثر نصف روز است.
آفتاب دادن پشت فرش بسيار حائز اهميت است. پشت فرش محل مناسب براي زندگي بيد و موريانه و ساير حشرات است و همچنين انواع كپكها و قارچها نيز در محيط تاريك پشت فرش بهتر رشد مي‌نمايند. نور آفتاب باعث نابودي همگي اين عوامل گرديده و براي سلامت و عمر بيشتر فرش لازم است و به نگهداری فرش کمک می کند. هنگام هوا دادن فرش در مقابل نور خورشيد بايد چند مرتبه فرش را جارو يا برس كشيد تا عوامل گفته شده بهتر از فرش خارج شوند.
توصيه مي‌شود چنانچه فرش در اتاقهاي در بسته قرار دارد هفته‌اي يكبار درها و پنجره‌ها را باز كرد و از نظر بيد خوردگي و ساير عوامل مانند رطوبت، هواي اتاق را كنترل نمود. بهتر است در انبارهاي بزرگ فرش از تهويه‌هاي متعدد و مناسب استفاده گردد. زيرا هواي راكد نيز باعث رشد انواع قارچها و كپكها مي‌گردد.
برای نگهداری فرش و یکنواخت ماندن سطوح فرش بهتر است هر شش ماه یک بار فرش سروته شود. از گذاردن گلدان و یا درختچه بر روی فرش یا کنار آن خودداری کنید. اغلب پوسیدگی فرشها ناشی از آبهای اضافی پای گلدانها می باشد.
در نقاطی که آب و هوای آن گرم و مرطوب می باشد بهتر است از فرشهای تمام پشم استفاده شود. چرا که این فرشها رطوبت کمی جذب می کنند.
برای نگهداری فرش از چسب زدن به ریشه های فرش جهت جلوگیری از آلودگی خودداری کنید چرا که این چسبها به راحتی حتی در قالیشویی ها پاک نمی شوند.سعی کنید دو سر ریشه های فرش را گره بزنید تا فرش شکافته نشود. در ضمن ، خود ریشه هارا حتی المقدور، داخل پارچه یا چرم گذاشته، آنها را بدوزید تا ریشه ها محفوظ بمانند.
برطرف كردن گودی فرش :
در چاله های ایجاد شده در فرش می توانید یك قطعه یخ بگذارید وصبر كنید تا مدت یك ساعت به همین حال بماند تا پرزهای خوابیده فرش دوباره به حالت طبیعی باز گردد .
مقداری آب در محل گودی بریزید وپارچه ای مرطوب روی آن قرار دهید وآن را به آرامی با اتو نسبتأ داغ ماساژ و فشار دهید تا پرزها به حالت اولیه باز گردند سپس با یك برس آن قسمت ها را برس بزنید .
از بین بردن جای وسایل سنگین از روی قالی :
برای نگهداری فرش و اینکه وسایل سنگین مثل پایه مبل معمولاً بر روی فرش جا نگذارند توصیه می‌شود یک تکه یخ روی محل مورد نظر بگذارید و سپس با دستمال خشک روی رطوبت آن را بگیرید و پرزهای قالی را به حالت اول برگردانید.
برای برق انداختن و درخشان كردن رنگ قالی :
میتوانید مقدار زیادی نشاسته ذرت روی فرش بپاشید و بگذارید یك ساعت بماند سپس با جاروبرقی آن راجارو كنید .
و نیز می توانید کمی سرکه را با خاک اره مخلوط کرده و به آرامی برسی را در این مخلوط بزنید و روی فرش بکشید وقتی که خشک شد با جارو برقی سطح آن را جارو کنید .
ضد عفونی و جلا دادن فرش :
بعد از جارو زدن فرش، دستمال بزرگ حوله‌ای را آغشته به آب و سرکه سفید کنید و آرام روی پرزهای قالی بکشید مقدار سرکه نباید زیاد باشد و گرنه به فرش آسیب می‌رساند.
شفاف کردن رنگ قالی :
ابتدا روی قالی مخلوط برگ‌های مرطوب (تفاله چای و نمک بپاشید، سپس با جاروبرقی، جارو کنید تا رنگ قالی شفاف شود.
برای از بین بردن کرک فرش :
یک کیسه حمام را مرطوب کرده به دست بکشید و از راه خواب قالی کیسه بکشید . هر دو روز یکبار فرش ها را جارو بکشید. حداقل سالی چند بار با شامپو فرش فرش ها را شامپو بکشید.
روش های مراقبت و نگهداری فرش
تغییر موضع دادن در هنگام جارو زدن :
هنگام جارو زدن گهگاهی مسیر را عوض نمائید یعنی از جهات مختلف جارو بزنید تا پرز و بافت فرش حالت خود را از دست ندهد و از پرز پرز شدن زیادی بکاهید.
جارو زدن مهم ترین قدم برای نگهداری فرش و محافظت از فرش است. فرش را بطور منظم و دقیق جارو بزنید مخصوصاً قسمتهایی که رفت و آمد بیشتری صورت می گیرد. راه رفتن بر روی فرشهای کثیف به کثیفی و لکه ها اجازه می دهد تا به قسمتهای پایین پرز ها وارد شوند که برطرف سازی آنها مشکل تر است و این امر می تواند به بافت فرش صدمه بزند.
جارو زدن مداوم این ذرات را قبل از این که مشکلی بوجود بیاورد از بین می برد هر از چند گاه از جاروی سنتی استفاده کنید این کار جلای فرش شما را بیشتر کرده با مرتب کردن پرزها فرش را زیباتر نشان می دهد..
برای مسیرهای پر رفت و آمد در هفته سه یا چهار بار و برای مسیرهای کم رفت و آمد در هفته دوبار جارو کردن توصیه می گردد.
برای نگهداری فرش و تمیز کردن فرش جاروی دستی توصیه می شود . از جاروی برقی با دور خیلی تند و همچنین از جارو با برس چرخ دنده ای استفاده نفرمائید.
برای جارو کردن فرش عجله نکنید بخصوص اگر صاحب فرشهای پرز بلندی همچون گبه‌ها هستید زیرا آلودگی در آنها دیر تر از بین می‌رود دسته جاروی خود را از یک نقطه خاص چندین بار عبور دهید تا مطمئن شوید غبار‌ها کاملا گرفته شده اند.
پیش از تمیز کردن فرش، حتماً خوب جارو بزنید تا گرد وغبار آن گرفته شود. با مقداری ماست لکه‌هایی را که تازه روی فرش به وجود آمده پاک کنید. برای این منظور ماست را روی سطح لکّه بریزید و با یک قاشق جمع کنید. سپس با دستمال تمیز خوب خشک کنید.
نحوه شستشو، نگهداری و مراقبت فرش ها :
حتی المقدور شستشوی فرشهایتان را مخصوصا در مناطق سردسیر یا مرطوب به قالیشویی های معتبر بسپارید و از شستشوی آن در خانه اجتناب کنید زیرا عدم امکان آبگیری کامل در منزل باعث باقی ماندن رطوبت در فرش و رنگ زدگی یا پوسیدگی تدریجی آن می شود. در حالی که قالیشویی های معتبر و مجهز با استفاده از سیستم سانترفیوژ فرش را بعد شسشتو کاملا آبگیری می کنند.
انبارها و منازلي كه رطوبت گير هستند براي نگهداری فرش و يا مفروش كردن توسط فرش مناسب نيستند. به خوبي مي‌دانيم كه رطوبت پس از مدتي باعث كپك زدگي، رشد قارچ و در نهايت پوسيدگي فرش مي‌گردد. در شهرها و مناطقي كه جريان هوا به طور طبيعي مرطوب است، توصيه مي‌شود پس از 3 الي 6 سال فرشها را تعويض نمود تا قبل از پوسيدگي كامل و يا پاره شدن فرش بتوان چاره‌اي مناسب براي آن يافت.
نگهداری فرش
مایع تمیز کننده ی فرش :
صابون لباسشویی و شامپوی فرش که قلیای کمی دارند شوینده‌های خوبی برای فرش هستند و به نگهداری فرش کمک می کنند. اگر شامپو فرش در دسترس ندارید یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیتر آب حل کنید. آن را خوب بزنید تا کف کند. کف را با یک گلوله تور که زیاد آب جذب نمی‌کند روی سطح فرش بمالید و با دستمال حوله‌ای خشک کنید.
شستشوي فرش در منازل با شوينده هاي رايج منجر به خشك و شكننده شدن الياف پشم مي شود ، زيرا اين مواد برطرف كننده چربي هاي قوي و داراي تركيبات شيميايي اسيدي قوي هستند و چربي الياف پشم را نيز گرفته منجر به شكستگي و بروز كچلي در فرش مي شود .
اگر فرش داراي خامه هاي رنگي باشد كه ثبات كافي ندارند در زمان شستشو و كشيدن برس ممكن است رنگها در هم ادغام شوند . بنابراين در كارگاههاي قاليشويي حوضچه هايي با مواد خاصي آكنده شده كه چنين فرشهايي را در آنها قرار مي دهند و رنگ الياف آنها به طور نسبي براي مدتي ثابت مي شود که برای نگهداری فرش مفید است. اما به هر حال گاهي فرش رنگ مي دهد و چاره اي جز رنگبرداري نيست .
لوله كردن فرش به منظور خشك كردن آن هرگز توصيه نمي شود ، چرا كه منجر به ايجاد كيسي و برآمدگي در فرش مي شود.
برای شستشو در خانه :
ابتدا فرش را در محلی شیبدار پهن کرده و سطح آن را کاملاً خیس نمایید.سپس محلولی از شامپوی فرش و آب ولرم تهیه کرده و به وسیله اسفنج کلیه نقاط فرش را بشوئید .پس از اتمام سطح فرش را با آب طوری شستشو دهید که مواد شوینده به طور کامل از فرش خارج گردد .
در انتها فرش را جهت خشک شدن در محلی آویزان نمائید و یا در محلی با شیب تند قرار دهید تا رطوبت موجود در آن خارج و کاملاً خشک گردد.
از آویزان کردن یا بر روی چمن پهن کردن یا استفاده از نور تند و سوزنده آفتاب جهت خشک کردن فرش خودداری نمائید. استفاده از حرارت مستقیم وسایل حرارتی چون بخاری ، شومینه ، رادیاتور و … جهت خشک کردن فرش ، به فرش صدمه می رساند.
جهت خشک کردن رطوبت قسمتی از فرش ، به کمک اسفنج، حوله و یا پارچه پنبه ای، آب را جمع آوری کرده و سپس قسمت مرطوب را در مقابل آفتاب ملایم و یا بوسیله حرارت ملایم سشوار دستی، از پشت و روی فرش خشک نمائید.
برخی خانمها با انواع مواد پاک کننده و گاهی حتی به دستکش های ظرفشویی حساسیت دارند. دراین موارد بهتر است برای پاک کردن فرش به جای مواد پاک کننده از قبیل پودر و شامپو های مخصوص از نمک استفاده کنیم. کافی است سطح فرش را با مقداری نمک بپوشانیم. اندازه نمک نباید به حدی باشد که سطح آن را سفید کند. سپس فرش را به همان حالت می گذاریم تا حدود 12ساعت بماند. آنگاه با یک اسفنج مرطوب آن را پاک می کنیم.
برق انداختن و درخشان کردن رنگ قالی برای درخشان کردن فرش می توانید مقداری نشاسته ی ذرت روی فرش بپاشید و بگذارید یک ساعت بماند. سپس با جارو برقی آن را جارو کنید.
برای برق انداخن و ثابت نگه داشتن رنگ فرش و قالی می توانید مخلوطی از یک فنجان سرکه طبیعی وآب تهیه کردن و این محلول را با برس روی فرش بکشید و بگذارید تا خشک شود. بعد از این عمل فرش درخششش خاصی پیدا می کند.
شامپو فرش :
اگر شامپو فرش در دسترس ندارید، وقت را تلف نکنید دو قاشق چایخوری نمک، یک قاشق چایخوری مایع ظرفشویی را در یک لیتر آب حل کنید. آن را خوب هم بزنید تا کف آن را برای تمیز کردن فرش استفاده کنید. این شامپو برای خشکشویی کردن پالتو نیز مناسب است.
دستور العمل لکه زدایی :
قبل از اضافه کردن هر شوینده ای با ناخن خود ماده افتاده روی فرشتان را بردارید.در قسمت کوچکی از فرشتان ماده پاک کننده را امتحان کنید تا مطمین شوید آسیبی به فرشتان نمی‌زند.نقطه لک شده را نسابید زیرا ممکن است کثیفی به نقاط دیگر فرشتان سرایت کند.
ماده تمیز کننده را از بیرون از لک به سمت آن بریزید تا کثیفی به نقطه دیگر نرسد و پس از انجام کار فورا آن نقطه را با دستمال خیس پاک کنید.
اگر احساس کردید پس از خشک کردن نقطه شسته شده هنوز فرشتان خیس است یک حوله نازک را روی نقطه خیس قرار داده و جسم سنگینی را روی آن بگذارید.
راه حل‌هایی برای لک‌های خاص :
لکه‌های اسیدی : این لکه‌ها که ممکن است حتی با ریختن مقداری سرکه پدید آیند به عکس العمل سریع شما نیاز دارند. فورا روی آن مقدار کمی جوش شیرین و آب بریزید و سپس مقدار بسیار کم محلول رقیق آمونیاک و آب اضافه کنید. دقایقی بعد فرش را آب بکشیدو آن را جارو بزنید.
لکه خون : تا آنجا که میتوانید آن را با پارچه ای جذب کنید سپس یک قاشق چایخوری از مواد شوینده را با یک قاشق همان اندازه سرکه سفید مخلوط کرده و مقداری آب ولرم بریزید تا مایع رقیقی بدست آید انگاه آن را به نقطه لک بمالید و بگذارید خشک شود و به آرامی جارو بکشید.
کره: هر چقدر میتوانید از کره را با دست خود بردارید و سپس مقدار کمی محلول شوینده را به محل بمالید و بگذارید خشک شود.
مایع شمع : فورا مقداری یخ را روی لک آب شمع بگذارید زیرا باعث یخ زدن شمع می‌شود و براحتی از روی فرش کنده می‌شود.
آدامس: سریعاً به روش مایع شمع آن را سرد کنید تا براحتی کنده شود.
شکلات و قهوه : سریعا آن را از روی فرش بردارید و دقیقا به روش لکه‌های خون و با استفاده از مواد شوینده و آب و سرکه سفید آنرا تمیز کنید.
لک آبرنگ : بلافاصله روی ان جوهر خشک کن قرار دهید و آنرا با اطو گرم کنید تا لک را به خود بکشد. سپس از مواد شوینده استفاده کنید و دقایقی بعد آنرا بشویید.
میوه : لکه‌های میوه گاها خیلی سخت پاک می‌شوند. به محض افتادن میوه آنرا بردارید و جای آن را با ناخن بخراشید سپس به روشهای قبلی و با استفاده از مخلوط آب ولرم و کمی سرکه سفید و مایع شستشوی رقیق آنرا تمیز کنید و سپس آب بکشید.
لکه‌های سس سالاد و آب گوشت : بدون آن که به آنها دست بزنید تا پخش تر شوند به روش استفاده از آب و سرکه سفید و مایع تمیز کننده اکتفا کنید و سپس آن را تمیز کنید و آب بکشید.
اگر غذای چربی دار و رنگین مانند آب مرغ بر روی فرش ریخت، بلافاصله یک کاسه ماست بر روی آن بریزید، بگذارید چند دقیقه بماند و سپس همزمان با برداشتن ماست، لکه‌برداری را انجام دهید.
اگر مقداری واکس روی فرش یا موکت ریخت،ابتدا با احتیاط واکس را از روی فرش بردارید، سپس جای لک را مرطوب کنید ولی دستمال روی آن نکشید ، کمی الکل سفید روی آن بریزید .سپس با شامپوی مخصوص فرش محل را بشویید.
پاک کردن لکّه مواد چرب از فرش :
برای رفع لکّه مواد چرب از جمله مداد شمعی و موادی همچون قیر ابتدا مقداری حلال غیر چرب که زود خشک نمی‌شود بر مقداری پنبه مرطوب بریزید و آن را آرام روی لکّه قرار دهید. به این ترتیب، مقداری از ذرات جذب پنبه وحلّال روی آن می‌شود. این کار را آن‌قدر تکرار کنید تا تمام لکّه از بین برود. سپس محل را با پارچه مرطوب و تمیز پاک کنید.
پاک کردن لکّه‌های قدیمی از فرش :
برای رفع لکّه‌های قدیمی بر جای مانده روی فرش که احتمالاً هنگام لک شدن متوجه آن نشده‌اید، مقداری کف خمیرریش روی محل لک بریزید. سپس محل را با پارچه‌‌ای مرطوب بمالید و بعد آن را با دستمال خشک تمیز کنید. محل لک را با پارچه ی تمیزی بپوشانید و جسم سنگینی مثل کتاب روی آن قرار دهید. هر گاه پارچه مرطوب شد، آن را عوض کنید تا پس از گذشت مدتی، رطوبت فرش از بین برود.
پاک کردن لکّه ی کاکائو، چسب و بستنی از فرش :
برای رفع لکّه کاکائو، چسب و بستنی، ابتدا به آرامی اطراف محل مورد نظر را جمع کنید تا لکّه بیشتر پخش نشود. سپس یک قاشق چایخوری مایع ظرفشویی را در یک فنجان آب حل کنید و این محلول را با پنبه یا دستمالی نرم و تمیز روی محل قرار دهید و بدون اینکه محل لکه را بمالید، به آرامی آن را تمیز کنید. چنانچه چند بار این عمل را تکرار کنید، اثر ماده ی ریخته شده به طور کامل از بین می‌رود. سپس محل مورد نظر را با دستمال مرطوب تمیز کنید.
پاک کردن سریع لکّه فرش :
فراموش نکنید که اگر لکّه بر روی فرش بیش از یکی دو روز بماند ثابت می‌شود، پس توصیه می‌شود لکّه را هر چه زودتر با مواد پیشنهاد شده پاک کنید.
هر چیزی نیاز به مواظبت و مراقبت دارد، حتی فرش زیر پای شما.
سایر مطالب
مطلب قبلی ـــــــــــــ مطلب بعدی
مقالات مرتبط :
لفافه دوزی و مراقبت از ریشه فرش
از بین بردن جای مبلمان
چیدمان اصولی منزل